Rozwój nowych technologii w naturalny sposób wkracza w obszary regulowane. Fintech, Medtech czy Martech – te branże nie tylko dynamicznie rosną, ale i podlegają ścisłemu nadzorowi prawnemu. W mojej codziennej praktyce obserwuję, jak istotne staje się dla software house’ów zrozumienie specyfiki regulacji sektorowych. Prawidłowe przygotowanie się do współpracy z klientem z branży regulowanej może przesądzić nie tylko o powodzeniu projektu, ale również o bezpieczeństwie prawnym obu stron.
Czym są branże regulowane i dlaczego ich rozwój wpływa na rynek IT?
Branże regulowane to sektory, które z uwagi na swój charakter – bezpieczeństwo finansowe, zdrowotne lub informacyjne – podlegają szczególnym wymogom prawnym i nadzorowi administracyjnemu. Najczęściej wymienia się tu Fintech (technologie finansowe), Medtech (technologie medyczne) oraz Martech (technologie marketingowe związane z danymi osobowymi).
Postępująca cyfryzacja i rozwój sztucznej inteligencji (AI), big data czy blockchainu sprawiają, że prawo musi nadążać za innowacjami. Stąd pojawiają się nowe akty prawne, takie jak AI Act regulujący wykorzystanie technologii AI. Każda zmiana legislacyjna oznacza nowe wyzwania dla dostawców oprogramowania, którzy muszą zapewnić, że tworzone przez nich systemy pozostaną zgodne z aktualnymi przepisami – nie tylko na etapie wdrożenia, ale również przez cały okres korzystania z nich.
Dlaczego regulacje sektorowe są kluczowe
W mojej praktyce wielokrotnie spotkałem się z przypadkami, w których nieprzestrzeganie regulacji prowadziło do poważnych problemów – od nałożenia wysokich kar administracyjnych po ryzyko utraty licencji działalności klienta. Dostosowywanie oprogramowania do zmieniających się przepisów nie jest dziś opcją – to konieczność.
Weźmy jako przykład unijny AI Act. Jeśli software house dostarcza system oparty na sztucznej inteligencji do sektora bankowego, musi uwzględnić wymagania w zakresie oceny ryzyka, przejrzystości algorytmów i możliwości audytu, ale także DORA w zakresie cyberbezpieczeństwa. Podobnie w Medtechu – każde rozwiązanie służące do gromadzenia i analizy danych pacjentów musi spełniać rygorystyczne wymogi RODO oraz krajowych regulacji dotyczących dokumentacji medycznej.
Najważniejsze wyzwania dla software house’ów
Współpraca z branżami regulowanymi wymaga zrozumienia, że samo dostarczenie funkcjonalnego produktu nie wystarczy. Kluczowe staje się uwzględnienie aspektów compliance, bezpieczeństwa oraz procesów związanych z audytami i certyfikacjami.
Zgodność z przepisami sektorowymi (compliance)
Compliance, czyli zgodność z obowiązującymi przepisami, to fundament współpracy z klientami regulowanymi. Przykładowo, software house tworzący aplikację płatniczą dla instytucji finansowej musi uwzględniać:
- Ustawę o usługach płatniczych (wdrażającą PSD2),
- Ustawę AML (przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu),
- RODO (ochronę danych osobowych),
- Wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA) i Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)
- DORA w zakresie cyberbezpieczeństwa dla sektora finansowego.
Niedopilnowanie tych obowiązków może skutkować nie tylko odpowiedzialnością klienta końcowego, ale również roszczeniami regresowymi wobec wykonawcy. A co chyba najgorsze utratą reputacji dostawcy jako bezpiecznego partnera biznesowego.
Wdrażanie procedur AML w oprogramowaniu
AML (Anti-Money Laundering) to obszar, w którym compliance odgrywa szczególną rolę. Software house powinien zaprojektować narzędzia wspierające klienta w realizacji wymogów AML, takie jak:
- automatyzacja procedury KYC (Know Your Customer),
- raportowanie podejrzanych transakcji do GIIF (Generalnego Inspektora Informacji Finansowej),
- wdrożenie mechanizmów whistleblowingu.
Coraz częściej firmy oczekują, że elementy te będą wbudowane już na etapie projektowania systemu, a nie dodawane w ramach kolejnych aktualizacji.
Certyfikacje jako obowiązek lub przewaga marketingowa
W wielu przypadkach posiadanie określonych certyfikatów staje się warunkiem koniecznym do współpracy. Wśród najważniejszych certyfikatów, które warto uwzględnić, znajdują się:
- ISO 27001 – bezpieczeństwo informacji,
- ISO 9001 – zarządzanie jakością.
Dzięki certyfikatom software house nie tylko spełnia wymogi prawne, ale także buduje przewagę konkurencyjną na rynku. W przypadku dostawców z Francji czy Niemiec to już standard, że informują oni o swej zgodności np. z RODO i przedstawiają tę cechą jako element przewagi rynkowej. To też zaczyna się częściej dziać także w przypadku dostawców z Polski.
Regularne audyty due diligence
Planowanie regularnych audytów procesów i produktów to kolejny istotny element współpracy z klientami z branż regulowanych. Due diligence obejmuje analizę ryzyk, sprawdzanie zgodności z umowami oraz weryfikację bezpieczeństwa oprogramowania. W mojej praktyce zalecam uwzględnienie harmonogramu audytów już na etapie podpisywania umowy z klientem.
Cyberbezpieczeństwo w sektorach regulowanych
Cyberochrona staje się dziś jednym z kluczowych filarów compliance w sektorach regulowanych. Zarówno ustawodawcy, jak i organy nadzorcze coraz większą wagę przykładają do bezpieczeństwa infrastruktury informatycznej.
W Polsce kluczowe znaczenie mają:
- Ustawa o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa (KSC),
- DORA oraz rekomendacje KNF dotyczące ICT i outsourcingu usług IT,
- dyrektywa NIS2, która znacząco rozszerza zakres firm, które mają obowiązki w zakresie raportowania incydentów bezpieczeństwa i zarządzania ryzykiem.
Najczęstsze problemy i ryzyka
Współpraca software house’ów z branżami regulowanymi, mimo że niezwykle perspektywiczna, nie jest pozbawiona wyzwań. Do najczęstszych problemów należą:
- Brak świadomości po stronie klienta – firmy często odwlekają inwestycje w cybersecurity, co może prowadzić do poważnych luk bezpieczeństwa.
- Niejasności interpretacyjne – przepisy często posługują się ogólnikowymi sformułowaniami, pozostawiając szeroki margines interpretacyjny.
- Ryzyko sankcji – naruszenie przepisów, w szczególności RODO lub DORA, wiąże się z możliwością nałożenia wysokich kar finansowych oraz utraty reputacji, co dla software house’u może oznaczać zakończenie współpracy lub nawet odpowiedzialność kontraktową.
Rola kancelarii prawnej IT i zarządzania ryzykiem
Współpraca z doświadczoną kancelarią prawną specjalizującą się w ochronie danych osobowych, compliance i prawie nowych technologii jest kluczowa dla skutecznego zarządzania ryzykiem.
W mojej ocenie skuteczne wsparcie prawne powinno obejmować:
- bieżące doradztwo compliance,
- tworzenie i aktualizację polityk bezpieczeństwa,
- udział w audytach due diligence,
- wsparcie w procesach certyfikacji (np. ISO 27001),
- pomoc w zarządzaniu incydentami bezpieczeństwa i reagowaniu na naruszenia danych osobowych.
Zarządzanie ryzykiem to nie tylko kwestia reagowania na zagrożenia, ale przede wszystkim ich prewencji. Wdrażanie kultury bezpieczeństwa w organizacji software house’u staje się dziś elementem przewagi konkurencyjnej i budowania długoterminowych relacji z klientami z branż regulowanych.
Podsumowanie
Współpraca software house’ów z branżami regulowanymi to zadanie wymagające wiedzy, doświadczenia i świadomego podejścia do kwestii prawnych oraz bezpieczeństwa. Ścisłe przestrzeganie przepisów, wdrażanie zaawansowanych rozwiązań cyberochrony oraz umiejętne zarządzanie ryzykiem stanowią fundament sukcesu w tej niszy rynkowej.
W moim przekonaniu, software house, który dziś zainwestuje w compliance, bezpieczeństwo i profesjonalne doradztwo prawne, jutro będzie partnerem pierwszego wyboru dla najbardziej wymagających klientów.
